İsti ölkələrdə son onilliklərdə xərçəngə yoluxma halları kəskin şəkildə artıb. Yeni elmi işin müəllifləri bunu qlobal istiləşmə ilə əlaqələndiriblər.

Misirdən olan tədqiqatçılar 1998-2019-cu illər üçün Şimali Afrika və Yaxın Şərqin 17 ölkəsində süd vəzi, uşaqlıq və uşaqlıq boynu xərçəngi, o cümlədən yumurtalıq xərçənginə yoluxma və ölüm hallarına dair məlumatları ümumiləşdiriblər. Daha sonra onlar bu statistikadakı dəyişikliklərin sözügedən dövlətlərdə temperaturun artması ilə necə əlaqəli olduğunu müəyyən etməyə çalışıblar. Onların işinin nəticələri “Frontiers in Public Health” jurnalında dərc olunub.

1998-2019-cu illər ərzində bu dörd xərçəng növünün yaranma tezliyi hər dərəcə temperatur artımı ilə hər 100 min sakin üçün 173 hadisədən 280-ə yüksəlib. Yumurtalıq xərçəngi hallarının sayı ən yüksək sürətlə, döş xərçəngi isə ən az sürətlə artıb. Hər əlavə dərəcə üçün ölüm nisbəti hər 100 min nəfərə 171-dən 332-yə yüksəlib. Alimlər bunu səbəb-nəticə əlaqəsi kimi şərh edirlər: onların fikrincə, istiləşmə havanın təmizliyini aşağı saldığından, o, içməli suyu təhdid edir və ərzaq təminatının qeyri-sabitliyini artırır, bu, bir növ əhalinin sağlamlığına mənfi təsir göstərməlidir. Bununla belə, onlar bu tip işlərdə səbəb-nəticə əlaqəsini sübut etməyin çətin olduğunu qeyd ediblər.

Maraqlıdır ki, tədqiqatın özündə göstərilib ki, 17 ölkədən yalnız altı ölkədə xərçəng xəstəliyinə yoluxma və adambaşına düşən ölüm halları əhəmiyyətli dərəcədə artıb: Qətər, Bəhreyn, İordaniya, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ və Suriya. Üstəlik, hətta bu altılıqda da temperaturun artması və xərçəng xəstəliyinin artması qeyri-bərabər idi. Məsələn, Qətərdə hər 1 dərəcə temperatur artımına görə döş xərçəngi hallarının sayı 100 min nəfərə 560 hal artdığı halda, Bəhreyndə cəmi 330 hal artıb və bu, onların əhalisinin coğrafi və etnik yaxınlığına baxmayaraq baş verib.

İş əhəmiyyətli dərəcədə isti ölkələri əhatə edir. Lakin, tədqiqatçıların tezislərinin düzgünlüyünə bəzi şübhələr yarana bilər.

Birincisi, 17 ölkənin əksəriyyətində xərçəngə yoluxma və ya ölüm hallarında artım yoxdur. Buna baxmayaraq, Küveyt, İran, Əlcəzair, Misir və s. - əhalisi bu cür tendensiyaların müşahidə olunduğu altı ölkədən xeyli çox olduğu ölkələrdir. Qlobal istiləşmənin niyə əksər insanlar üçün belə hadisələrə səbəb olmadığı, lakin azlıq üçün səbəb olduğu aydın deyil.

Digər bir problem valideynlərdə xərçəng xəstəliyinin tezliyi uşaqların sayı ilə əlaqələndirilir, həm də çox uşağı olanlarda xərçəng övladı olmayan və ya tək uşaqlı valideynlərə nisbətən iki dəfə az olur. Müəlliflərin 1998-2019-cu illər arasında xərçəngdən ölüm hallarının artdığını aşkar etdikləri altı ölkənin hamısında ümumi doğum əmsallarında kəskin azalma müşahidə olunub.